SAHA TÜRKÇESİNDEKİ MOĞOLCA SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER

SAHA TÜRKÇESİNDEKİ MOĞOLCA SÖZ VARLIĞI ÜZERİNE DÜŞÜNCELER
Fatih KİRİŞÇİOĞLU Yavuz KARTALLIOĞLU

Saha Türkçesi ,diğer Türk lehçelerinden çok farklı özellikler gösterdiği için kimi zaman
araştırmacılar tarafından neredeyse ayrı bir dil olarak bile gösterilmiştir. Bunun farklı
sebepleri vardır.Bu sebepleri ,
a- Bünyesinde pek çok arkaik özellik bulundurması,
b- Gelişimini diğer Türk lehçelerinden farklı şekilde sürdürmesi,
c- Kelime kadrosunda veya ek yapısında Moğolca ve Tunguzca unsurlara
rastlanması,
d- Önyargılar veya eksik araştırmalar şeklinde sıralayabiliriz .
Bu sebeplerin içinde bizi en fazla ilgilendiren husus Moğolca unsurlardır. Bu konu
üzerinde İlk önce O.Böhtlingk durmuş (Böhlingk 1851 : V,vd.) fakat, araştırmacıları bugüne
kadar en çok yanıltan Radloff olmuştur. Radloff, 1748 kelimeye dayanarak bunların %
32.5‘nun Türkçe , % 25.9’nun Moğolca kökenli olduğunu ileri sürmüş, % 41.6’sının ise
kökeninin tespit edilemediğini iddia etmiştir (Radloff 1908 : 2). Bu iddiasına karşılık Radloff,
istatistiğinde kullandığı kelimelerin hangi kelimeler olduğunu belirtmemiştir.Sleptsov ise,
VI.yüz yıldan itibaren Moğolca kelimelerin Saha Türkçesine girdiğini fakat, Saha Türkçesinin
kelime hazinesinin % 90’ının sistem olarak Türkçe olduğunu belirtmiştir (Sleptsov 1996 :
1041) . Sahacanın bir ağzı olan Dolgan lehçesinin kelime kadrosu üzerinde 5000 kelimeye
dayanılarak yapılan çalışmada Moğolca kelimelerin oranının % 3 (165) olduğu (Argunşah
1996 : 94) göz önüne alınırsa Radloff’un ne kadar yanıldığı ortaya çıkacaktır. Radloff’tan
sonra Ramstedt, Türkçe ve Moğolca fiil yapımı üzerinde durmuş fakat, müstakil eser
şeklinde konuyu en geniş anlatan Kaluzunski olmuştur.
Bu tebliğde bizim ele aldığımız ve hareket noktamızı belirlediğimiz eser, Stanislaw
Kaluzinski’nin Mongolische Elemente in der Jakutischen Sprache (Warszama 1961) başlıklı
çalışmasıdır. Biz bu eserin 97. ve 111. sayfaları arasında yer alan “Fiil Soyluların İnşası”
başlığı altında -cıgınaa-, -ciginee- ; -gınaa- , -kınaa- ; -ñnaa- , -ñnee- ; -kıraa- , -giree- ; -rğaa-
, -rgee- ; -lcıy- , -lciy- ; -lıy- , -liy- ; -rıy- , -riy- ; -sıy- , -siy- ; -tıy- , -tiy- ; -ğalcıy- , -gelciy- ;
2
-gıy-, -giy- olmak üzere on iki farklı eki incelemiş ve bunların aslında Moğolcadan geldiğini
ifâde etmiştir. Bu tebliğde, bu eklerden sonu –y ile biten yapıları daha sonra ele almak üzere
sonu uzun ünlülerle biten ekler üzerinde görüşlerimizi ortaya koymaya çalışacağız. Bu
eklerden –rğaa- ve –gire- eki üzerinde Talât Tekin durduğu ve bu eki Ana Altayca ortak bir ek
olarak gösterdiği için (Tekin 2003 :161,162) tebliğimizde bu ekleri ele almadık. Biz geriye
kalan üç fiil yapım ekini ele aldık. Kaluzunski’nin verdiği Sahaca ve Moğolca örnekleri
kendi aldığı şekilde aşağıda verdik. Bunu verirken de Moğolca örnekler için Lessing, Bawden
ve Altangerel’in sözlüklerinden, Sahaca örnekler için ise, Pekarskiy ve Sleptsov’un
sözlüklerinden faydalanarak kelimelerin doğru verilip verilmediğini tespit ettik. Bu
sözlüklerin yanı sıra 2 ciltlik Moğolcanın Diyalektoloji Sözlüğü’nü taramamıza rağmen
Kaluzinski’nin verdiği örneklerin hiç birini bu sözlükte bulamadık. Eğer kelime doğru
verildiyse biz sadece tespitimizi parantez içinde verdik. Eğer örnekler veya mânâları yanlışsa,
bunları da köşeli parantez içinde vermeyi uygun gördük ve koyu dizdik. Eklerin yapısının
tartışıldığı kısımları en sona bıraktık.
-gınaa-, -kınaa- :
Kaluzinski’ye göre Moğolcadan alınan bu ek, taklidî fiiller yapar. Sahacada da buna
benzer bir fonksiyonu vardır. Sahacada yapılmış fiillerin büyük bir kısmı Moğolcadan
doğrudan alınmıştır (Kaluzinski 1961 :100).
Sa. çaŋkınaa-, çıŋkınaa-, çoŋkunaa-, çuŋkunaa- “tınlamak, çınlamak; takırdamak,
şakırdamak“ (Pekarskiy 1945 : 198) ; M. çaŋgina- “çınlamak, yankılanmak“ (Lessing 2003 :
264)
Sa. çuukunaa- “gıcırdamak; dişlerini gıcırdatmak“, çuugunaa- “saat çalmak“ [çugunaa
= çogunaa- “çınlamak, nahoş sesler çıkarmak“, çu “sözü kesmek için kullanılan bir
nida” Pekarskiy 1945 : 239]; Halh. tsuugına-, tsuugi- “küfretmek, lânet okumak“ [ M.
çuugi- “dedikodu yapmak“ ,Lessing 2003 : 330]
Sa. kiŋinee-, kiŋiney-, kınınay- “çağlamak, inlemek, uğuldamak“, kiŋkinee-
“çatırdayarak vurmak“, kıŋkına- “çıngırağı çekmek, zili çalmak, köŋkünee-, kuŋkunaa-,
küŋkünee- “soğuk almak“ [kiŋinee- = kinginee- “çatırdamak“, kiŋkniiy- “homurdanmak“
kinginey- “mırıldanmak, söylenmak, homurdanmak“, Pekarskiy 1945 :524]; Bur.
geŋgine-, ķaŋgina- “hışırdamak“, Ord. giŋgana-, M. giŋgina-, güŋgine- “bağırıp çağırmak“
[M. giŋgine- “mırıldanmak, ulumak, zırıldamak 613]
Sa. kuugunaa- “gürlemek, gümlemek, uğuldamak, inlemek“ [kuugunaa- “gürültü,
şamata etmek“,Pekarskiy 1945 : 575]; Kalm. ġuukın- < *ķuukinamak “vızıldamak“, Bur.
3
ġuugina- “mırıldamak“ [M. huuginamak = huugimak “uğuldamak, vızıldamak Lessing
2003 : 1531]
Sa. saaġınaa-, saaŋına-, sııgınaa-, suuŋınaa- “mırıldanmak, vızıldamak, solumak“[
saaġınaa- “vızıldamak, vızlamak; fışırdamak, horuldamak; sarsılıp burulmak“ ,
Sleptsov 1972 : 304]; Bur. şııgana-, Kalm. şııgın- “çatırdamak, hırlamak“ [Bur. şiygana-
“tıslamak“ Bawden 1997 : 541]
Sa. suugunaa-, suukunaa- “ağlamak, inlemek, uğuldamak; çatırdamak, kıtırdamak“
[suugunaa- “gürültü çıkarmak, hışıldamak, hışırdamak, cızırdamak“, Sleptsov 1972 :
346 ]; Halh. şuugına- “hışırdamak, vızıldamak“, Kalm. şuugın- “vızıldamak, gürültü etmek“,
Ord. şuugina- (M. şuuginamak “gürlemek, kükremek“ Bawden 1997 : 550)
Sa. taŋkınaa-, toŋkunaa-, tüŋkünee- “homurdanmak, mırıldanmak“,[taŋkınaa-
“şiddetli ses çıkarmak“, Sleptsov 1972 : 374] ; Bur. dwŋgine- “vızıldamak“; Halh.
dwŋgıne-, Kalm. düŋgne- “şakırdamak, cıvıldamak“, Ord. daŋgina- (M.daŋgina-) [M.
daŋgina- “zil çalmak“ Bawden 1997 : 122; ses çıkarmak, çınlamak Lessing 2003 : 366]
Kaluzunski’nin atıf yaptığı araştırmacılardan Ramstedt, eki Moğolca (kangina- “zil
çalmak“ , Altangerel 2001 : 287) olarak göstermiş ve -gina ekini –gi + -na şeklinde tahlil
etmiştir (Ramstedt 1912 : 66). Fakat, bu tahlilindeki ekler ve işlevleri hakkında bilgi
vermemektedir.
N. Poppe, -gına ekini isimden fiil yapan ekler içinde göstermiş ve şu örnekleri
vermiştir :
kaŋgina- “gürültü yapmak“ , giŋgine- “inlemek, sızlamak“ (Poppe 1964 : 87).
Ts. Önörbayan’da -gina ekinin isimden fiil yaptığı belirtilmekte (Önörbayan 1994 :
43) ve şu örnekler verilmektedir :
hangina- “zil çalmak“ (Altangerel 2001 : 287)
gongino- “sızlanmak“ < Orta M. ġonġġani- (Lessing 2003 : 574)
sengene- “ötmek, uğuldamak“ (Lessing 2003 : 1067)
tsangina- “çınlamak, yankılanmak“ (Lessing 2003 : 264)
L. Bold’da bu ek yoktur (Bold 1986).
Haritanov, önce Moğolcada buna benzer bir yapı bulunduğunu belirtmiş( Haritanov
1954 : 185,186),daha sonra ekin yapısı hakkında iki görüş bulunduğunu kendisinin ikinci
görüşü benimsediğini ifâde etmiştir.Bu görüşler şunlardır :
I- -kınaa < -kın (is.fi)-aa-(fi.fi.) Burada –kın- ekinin –kır- ekinin bir varyantı olduğunu
belirtmiştir.
II -kınaa- < -kı (fi.fi.)-naa-(fi.fi.)
4
-gınaa- < -gı-naa- Burada ise –kı (-gı) ekinin eski bir fi.fi.yapım eki olarak
Moğolcaya girmiş olduğunu belirtmiş,-naa ekinin ise –laa ekinin bir varyantı olduğunu ve iki
fonksiyonu bulunduğunu ifâde etmiştir. Bu fonksiyonlar geçişsiz fiil yapmak ve
hareketin devamlılığını ve sürekliliğini kuvvetlendirmektir (Haritanov 1960 : 127,128).
Kaluzunski bu ek için yedi örnek vermiştir. Bu örneklerin beşinin, Saha
Türkçesinde anlamı ya değişiktir ya da farklı anlamları vardır. Moğolca beş örnekte de
anlam sapması tespit edilmiştir.
-gına- eki Moğolcada kısa ünlülü, Saha Türkçesinde ise –gınaa- şeklinde uzun
ünlülüdür. Kaluzunski, bu konuda da bir yorum yapmamaktadır.
Örneklerin neredeyse tamamı kelime kelime benzemektedir.Yani, eklerin
Moğolcadan alındığını düşünsek bile ,ek alınması değil kelime alınması söz konusudur.
Ekin yapısı üzerinde geniş bir şekilde Haritanov durmuştur.Haritonov’un
desteklediği 2.görüş doğru kabul edilse bile, Haritanov ekin Moğolcaya geçtiğini ifâde
etmiştir. Bize göre ise, 1. görüş daha mantıklıdır fakat, 1.unsur olarak gösterilen gın-
(kın-) fi.fi. yapım eki değil, Türkçedeki kıl- fiilinin Sahaca karşılığı olan gın- ( kın-)
fiilidir. Nitekim Pekarskiy de bu fiilin ses yansımalı kelimelerde kullanıldığını belirtmiş
ve top gına sillie “Düşen tükürüğü taklit eden sesi çıkarmak,tükürmek” örneğini
vermiştir (Pekarsiy 1945 : 303). İkinci unsur –aa- ise , fi.fi. yapım ekidir ve fiilere
süreklilik anlamı katar (tık-a-, tut-a-,bük-e-,sor-a-) (Ergin 1983 : 214, Hacıeminoğlu
1991 : 95,96).Diğer bir husus , ekin Haritanov’un belirttiği gibi birinci unsuru olan kınyapısının
kır- ile bağlantılı olduğunu düşünürsek ki, kır- eki Türkçede çok yaygın
olarak kullanılmaktadır (Zülfikar 1995 : 110-113,151)
-çıgınaa-, -cıgınaa- :
Kaluzinski’ye göre bu ek, taklidî fiillere hizmet eder ve Moğolcadan alınmıştır. Ekin
Sahacada, Moğolcadaki anlamına yakın bir anlamı vardır. Bu ek, -çıgına < -çı + -gına
şeklinde tahlil edilmiştir (Kaluzunski 1961 : 97)
Sa. arcıgınaa- “hırlamak, hırıldamak, mırıldamak“ (arcıgınaa- = ırcıgınaamak
“hırlamak“, Pekarskiy 1945 : 30); Bur. arcagana-, jarcagana- “dişlerini göstermek (hayvanlar
hakkında)” [Moğolca sözlüklerde bulunamadı]
Sa. barçıgınaa- “hırıldamak, hırıl hırıl soluk almak“ [barçıgınaa- = batçıgınaa- =
borçugunaa- “horuldamak“, Pekarskiy 1945 : 67]; M. borcigina- ~ [burçigina5
“kızdırılmak, öfkelendirilmek“ Lessing 2003 : 221)] < bur “fokur fokur” (Lessing 2003 :
220)
Sa. çarçıgınaa- “gevezelik etmek, saçmalamak, takırdamak“ [çarçıgınaa- =
çırçıgınaa- = çatçıgınaa- “kuru yapraklara yağmur damlasının düşmesi ile ses
çıkarmak; büyük görünmek; çatırdamak “,Pekarskiy 1945 : 200 ]; M. çarçaġa (“ağustos
böceği, karınca” Lessing 2003 : 266)
Sa. xarçıgınaa- “hırıldamak“ [ xarçıgınaa- “horlamak,horlamaya benzer ses
çıkarmak, Pekaskiy 1945 339]; M. ķarçigina- = (harcigina- “gıcırdamak, çatırtı yapmak“
Lessing 2003 : 1452) < har (“ovma sesi, gıcır” Lessing 2003 : 1436)
Sa. kirçiginee- “fokur fokur kaynamak; gıcırdamak, takırdamak“ [kirçiginee- =
kırçıgınaa- = kirçiginee- “ağzı açmadan ses çıkarmak; homurdanmak (ayı); mırlamak
(kedi)”, Pekarskiy 1945 : 525]; Kalm. kirdcŋne- “dişlerini gıcırdatmak“, Bur. gerşegene-,
Halh. gurtşıgna- (örnek bulunamadı)
Sa. sarcıgınaa- “çağlamak, inlemak, uğuldamak“ [sarcıgınaa- = sırcıgınaa-
“hışıldamak; kıvılcım, ateş saçmak“, krş. Sırcıgınaa-, sırcannaa-, sırcınınaa-
“çatırdamak, fışırdamak, kaynamak“, Sleptsov 1972 : 317]; (M. sarçigina-
“gıcırdamak,hışırdamak“ Lessing 2003 :1049); sar “damlama sesi, çıtır” Lessing 2003 :1047)
Ramstedt’te –çığınaa- eki yoktur. Ramstedt, Moğolcadaki –gina ekinden bahsettikten
sonra gunşigina- örneğini vermiş (Ramstedt 1912: 67), fakat –çı morfeminin işlevi hakkında
bilgi vermemiştir.
N. Poppe, -çiġina, -çigine ekini ünlemlerden fiil türeten yapım eki olarak göstermiş ve
şu örnekleri vermiştir:
tar > tarçiġina- “takırdamak, çatırdamak“
şar > şarçiġina- “şakırdamak, hışırdamak“. Poppe, ekin yapısı üzerinde bir görüş
belirtmemiştir( Poppe, 1964 : 86).
L. Bold‘da ve Ts. Önörbayan’da –çıgınaa- eki yoktur.
Haritanov, önce bu ekteki –cı- yapısının ses yansımalı kökü daha da belirginleştirmek
için kullanıldığını belirtmiş (arcıgınaa- “öfkeli bir şekilde kükremek”, barcıgınaa- “kuvvetli
bir şekilde bağırmak”) ve ekin Buryat Moğolcasında –şagana, -şegene, -şogono şeklinde
Moğol yazı dilinde ise –çigina şeklinde olduğunu ifâde etmiştir (Haritanov 1954 : 187). Daha
sonra ise, ekteki –c sesinin yanlış bölünme sonucunda eke dahil edildiğini farklı örneklerle
(barc-ı-gınaa- / bard-ırgaa-, -harc-ı-gınaa-/ -hard-ırgaa-) ispat etmeye çalışmıştır (Haritanov
1960 : 133,134)
6
Kaluzunski, bu ek için yedi örnek vermiştir. Bu örneklerden Sahaca örneklerin
beşi, Moğolca örneklerin de iki tanesi hatalı veya eksiktir.
Çağdaş Moğolcanın gramerlerinde bu ek yoktur.
Bize göre de ekteki –cı unsuru ekin yapısını pekiştirmektedir veya yanlış hece
bölünmesi sonucunda ortaya çıkmıştır.
-ŋnaa-, -nnee- :
Kaluzinski’ye göre bu ek, Sahacada kendisini tekrarlayan bir hareketi gösterir. Bu ek,
tamamen Moğolcadan alınmıştır (Kaluzinski 1961 :104).
Sa. toŋxoŋnoo-, “eğilmek, büzülmek“ (Sleptsov 1972 : 390) ; Halh. toŋgagana-
“yükselmek“, M. toŋgoyi- “kendini aşağı eğmek“ (Lessing, 1272) , Sa. toŋxoy- “eğilmek“
Sa. tarbaŋna- “kendini şişirmek“, (Bugünkü Sahacada yoktur, fakat krş. tarbalcıgas
“şişen, şişmiş, kabarmış”, tarbas gın- “şişmak, kabarmak“, Sleptsov 1972 : 376). ; Halh.
darwagna- “biraz açılarak hareket etmek, dudaklarını oynatmak“, Halh. darwee-
(<*darbayimak) “açılmak“, Sa. tarbay- (< M.) “ölçüyü kaçırmak“ [M. darbaymak
“genişlemak, ağzı açık olmak“ Lessing 2003 : 369]
Sa. sırbaŋna- “yelpazelemek“, [sırbaŋnaa- “kuyruğunu sallamak, sebatsızlık
göstermak“ Pekarskiy 1945 : 321; sırbaŋnat- “bir tarafını oynatmak, krş. sırbañ
“oynak, yerinde durmayan, Sleptsov 1972 : 361] Bur. şarbagana-, Ord. şirwaŋna-, (M.
şarbagana- “hışırdamak, çıtırdamak“ Lessing 2003 : 1165) M. şirba-, Bur. şarba-, Halh.
şarwa-, Ord. şirwa-, Sa. sırbay- (<M.) [M. sirbey- = serbey- “dikilmek, dik olmak Lessing
2003 : 1069]
Sa. sekseŋne- “atla giderken sarsılmak“, (Sleptsov 1972 : 366); Kalm. seksŋne-
“sallanarak hareket etmek“, Halh. segsegne-, M. segsüyi-, Kalm. seksi-, Halh. segsii-, Sa.
seksey- (< M.) [M. segsüy- “her yana açık olmak, diken diken olmak Lessing 2003 : 1060]
Sa. ökçöŋnö- “eğmek, bükmek, kıvırmak“,(Sleptsov 1972 : 285); ( Bur. wgsegene-
“kendini bükmek“, Ord. ögtşi- “kendini tekrar doğrultmak“, Sa. ökçöy- (< M.) “sertçe
eğilmek, bükülmek“ (M.da yok.)
Sa. kuybaŋnaa- “kendini süslemek; germek“, [kuybaŋnaa- “sallamak, kırıtmak“,
kuybas “kasırga gibi bir şeyin etrafında dönme”, kuybax gın- “sallamak, oynatmak“
Pekarskiy 1945 : 574 ]; Halh. guywgana- “defalarca sallamak“, guyva- (<* ġuyiba-)
“sallamak“, Sa. kuybay- (< M.) “kendini burmak, dolamak“ (M.da yok.)
Sa. kedeŋnee- “kendini bükmek, eğmek, eğilmek“,(Pekarskiy 1945 : 469); Halh.
gedegne-, (M. gedegnemak = gediymak “geriye bükülmek“ ÇB, 107) Bur. gedegene-, Ord.
7
gedeŋne-, M. gedeji-, Bur. gedii- “kafasını dik tutmak“, Sa. kedey- (< M.) “içeri kıvır-“ (M.
gedeymak “geriye doğru bükmek, başını geriye atmak“ Lessing 2003 : 594)
Sa. kelteŋnee- “aksamak, topallayarak yürümek“, (kelteñnee = kelteñnie-
“topallamak, aksamak; eğilerek, bükülerek yürümek“, krş. kelteñ “topal, aksak”, Pekarskiy
1945 : 473,474) ; Bur. geltegene-, Halh. geltegne- “sallanmak, sendelemak“, M. kelteji-,
Halh., Bur. xeltii-, Ord. geltii-, Sa. keltey- (< M.)
Kaluzinski, eki bu eki –ŋnaa- < -ŋ-la- şeklinde göstermektedir. Bu tahlilde
morfemlerin işlevi gösterilmemiştir. Kaluzunski’nin atıf yaptığı Ramstedt’in eserinde ise ek
yıldız verilerek –ñ-la- şeklinde verilmiştir,örneği ve açıklaması yoktur (Ramstedt 1912 :
81).Ramstedt, *-ŋ-la ekini Moğolca-Türkçe ortak bir ek kabul ederken, Kaluzunski bu eki
Moğolcaya maletme eğilimindedir. Çünkü, Kaluzinski bu ekin tamamen Moğolcadan Saha
Türkçesine geçtiğini savunur (Kaluzinski 1961 :104).
N. Poppe ’de, -ŋnaa- eki yoktur.
Bold’da, -ŋnaa- eki yoktur.
Önörbayan’da –ŋnaa- eki yoktur.
Haritanov, eki ñnaa- ve nnaa- şeklinde vererek yapısının –ñ- ve -naa- şeklinde iki
parçalı olduğunu ,-ñ- ekinin fi.is (xoroy-“sertleşmek kalınlaşmak”, xoroñ “sert,kaba” ; kıbay-
“parlamak”, kılbañ “parlak” ) –naa- ekinin ise is.fi.yapma eki olduğunu ve bu ekin –laaekinin
varyantı olduğunu belirtir (Haritanov 1960 :157-160).
Kaluzunski bu ek için 8 örnek vermiştir. Bu örneklerden Sahaca iki, Moğolca üç
örnek yanlış veya eksiktir.
Yukarıdaki Moğolca gramerlere baktığımızda hiç birisinde –ŋlaa- şeklinde bir ek
yoktur. Ek fiilden isim yapan bir –n (-ŋ) ve isimden fiil yapan +la morfemlerinden
oluşuyorsa, bu eklerin Türkçede de var olduğunu da düşündüğümüzde Moğolca olması
için bir sebep yoktur.Kaluzunski, Ramstedt’in yıldızlı gösterdiği, hiç örnek vermeden
Moğolca-Türkçe gösterdiği eki doğrudan Moğolcaya mal etmiştir.
Moğolcadaki pek çok kelimede –nnaa- eki, -gna-, -gana- şeklinde karşımıza
çıkmaktadır. Kaluzunski bu duruma dikkat çekmemiştir.
Yukarıdaki eklerin hepsinin yansıma fiiller yapması,yansıma fiillerin ise her
millette hatta o milletin boyları arasında bile farklı anlamlara gelmesi , bir kısmının
köklerinin açıkça belli olmaması bir soru olarak karşımızda durmaktadır. Meselemiz ne
Clausen ve Doerfer gibi Altay teorisine karşı çıkarak Ana Türkçe daha eskiydi ve bu
ekler Türkçeden Moğolcaya geçmiştir demek ne de Kaluzunski gibi ön yargılarla
8
hareket etmektir. Ama yukarıda da belirttiğimiz gibi bu ekler Sahacada yaygın bir
şekilde kullanılırken ,Çağdaş Moğolcada ya yoktur ya da işlek değildir.
Kısaltmalar
Bur. Moğolcanın Buryat lehçesi
Halh. Moğolcanın Halha lehçesi
M. Moğol yazı dili
Ord. Moğolcanın Oyrat lehçesi
Sa. Saha Türkçesi
Kaynaklar
ALTANGEREL, D., (2001). Orçin Tsagiyn MongolmakAngli Tol’ (Çağdaş Moğolcaİngilizce
Sözlük).
ARGUNŞAH, M. (1996). “Dolgancanın Kelime Hazinesi” ,Sibirya Toplantısı,İstanbul 1996
(Baskı :Sibirya Araştırmaları, İstanbul 1997)
BAWDEN, C.,( 1997). Mongolian-English Dictionary, New York.
BNMAU DAX’ MONGOL XELNİY NUTGİYN AYALGUUNI TOL’ BİÇİG (1988).
Komisyon,c.I, II, Ulaanbaatar.
BOLD, L., (1986). Orçin Tsagiyn Mongol Helniy Dagavar (Çağdaş Moğolcada Yapım
Ekleri), Ulaanbaatar.
BÖHTLINGK, OTTO, (1851). Über die Sprache der Jakuten, St.Petersburg.
ERGİN Muharrem, (1983). Türk Dil Bilgisi, İstanbul.
HACİEMİNOĞLU , Necmettin, (1991).Türk dilinde Yapı Bakımından Filer, Ankara
HARİTANOV, L.N., (1954). Tipi Glagolnoy osnovı v Yakutskom Yazıke, Moskva-
Leningrad.
HARİTANOV, L.N., (1960). Formı Glagol’nogo vida Yakutskom Yazıke, Moskva-
Leningrad.
KALUZUNSKİ, S.,(1961). Mongolische Elemente in der Jakutischen Sprache, Warszama.
LESSING, F., (2003). (çev. Günay KARAAĞAÇ ) Moğolca-Türkçe Sözlük,c.I,II, Ankara.
ÖNÖRBAYAN, Ts., (1994). Orçin Tsagiyn Mongol Helniy Üg Züy (Çağdaş Moğolcanın
Şekil/kelime Bilgisi), Ulaanbaatar.
PEKARSKİY, E.K.,(1945). Yakut Dili Sözlüğü, İstanbul.
POPPE, Nicholas (çev. Günay Karaağaç), (1992). Moğol Yazı Dilinin Grameri, İzmir.
9
RADLOFF, W.,(1908). Die Jakutische Sprache, St.Petersbourg.
RAMSTEDT, G., J., (1912). Verbstammbildungslehre Mongolische-Türkischen Sprachen,
Helsingfors.
SLEPTSOV, P.A., (1972). Yakutsko-Ruskiy Slovar’, Moskova.
SLEPTSOV, P.A., (1996). “Saxa Tılın Saydııtın Kediis Kemnere” 3.Uluslar Arası Türk Dil
Kurultayı,Ankara 1996 (baskı Ankara 1999, s.1041-1056)
TEKİN ,T., (2003). “On the structure of Altaic Echoic Verbs in {-KIrA}” Makaleler-I,
Altaistik, Ankara, s.149-162.
ZÜLFİKAR, H., (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler, Ankara